Merhabayla Başlar Tanışmalar!
Konumuz Romanlar; Türkiye’nin coğrafi kuzeybatı yönünde, Balkan göçmenlerinin yoğunluklu bulundukları Trakya bölgesinde, Türklerle Çingeneler iç içe yaşarlar. Kentsel yerleşim karşısında direnen Çingene halkı, 70’li yıllarda I. Uluslararası Çingeneler Kongresinde alınan kararla dünya çingeneleri için ortak marş tanımlanmasına aşağıda iki ayrı versiyonlarını paylaştığım bu şarkı takdir edilip kabul görmüş. Sayfa sonunda paylaştığım da ortak çingene bayrakları olmuş. IRU adını verdikleri birliklerinin resmi sayfasından alıntı yaptığım paylaşımı okuyarak başlayalım; Romanlara… (mavi kelimeler linklerdir.)
IRU – International Romani Union orijinal website alıntısıdır:
“IRU Statüsü‘nün Önsözünde, Roman Ulusunun ortak amaç ve fikirleri, onları temsil eden temsilcilerin gerçekte kim olduğu ifade edilmektedir ve bu nedenle Uluslararası Roman Birliği – IRU kurulmuştur. Roman halkının temsilcileri olarak Roman nüfusunu ve gelecek nesillerimizi geçmişte, günümüzde ve gelecekte yaşanabilecek tüm olumsuz olaylardan, her türlü ayrımcılık, nefret söylemi, ayrımcılık, hoşgörüsüzlük, şiddet, soykırımdan korumak için çaba gösteriyoruz. ve aynı zamanda temel insan haklarına, tüm cinsiyetler arasında eşitliğe, haklara saygı için elverişli bir ortamın yaratılmasına, temel demokratik özgürlük ilkelerine ve yaşam standardına saygı gösterilmesine derinden inanıyoruz. tüm usulsüzlüklerin ortadan kaldırılması, bunun için yükümlü olan uluslararası kuruluşlarla işbirliği içindedir. Misyon ve yükümlülükler şunlardır:
- Roman kültürünün, geleneğinin, geleneklerinin ve dilinin korunması için ufukları genişletmek.
- Temel insan hak ve özgürlüklerine saygı ve uluslararası nitelikteki tüm sözleşmelerin imzalanmasından sonra gelen tüm yükümlülüklere saygı
- Dünyada barışı ve istikrarı korumak için
- Uluslar arasında saygıya ve eşit haklara dayalı dostluk ilişkileri geliştirmek.
- Romanlarla ilgili sorunların ekonomik, sosyal, kültürel ve insani yönden çözülmesine yönelik kalkınma
- Renk, ırk, cinsiyet, dil ve din farkı gözetmeksizin eşit haklara, özgürlüğün temellerine olan desteği güçlendirmek”
Çingenelerin milli şarkısı “Djelem Djelem” bu videoda Barcelona Gipsy Klezmer Orchestra tarafından seslendiriliyor. İspanyol vokal Sandra Sangiao, görüntüsüyle romanların vahşi hasletlerini ortaya çıkarıyor. Şarkının çok hüzünlü hikayesi başka yazının konu başlığı olsun. Orijinal şarkı sözlerinin altında Çeviriye tıklarsan Türkçe tercümesini bulabilirsin. Bu şarkının bir başka versiyonunu da Sırp müzisyen bir ailenin çocuğu olan vokalist ve perküsyoncu Marko Stojanović Louis tarafından tekrar yorumlanmış. En sevdiğim iki yorumu da paylaşıyorum.
E tsarentsa, bahtale Rromentsa…
Çeviri için tıklayın!
Cilem, cilem, lungone dromensa
Maladilem bakhtale Romensa
A Romale, katar tumen aven,
E tsarentsa bahtale Rromentsa?
A Romale, A Chavale!
Sas vi man yekh bari familiya,
Mundardyas la e Kali Legiya
Aven mansa sa lumnyake Roma,
Kai putardile e Romane droma
Ake vriama, usti Rom akana,
Amen khutasa misto kai kerasa
A Romale, A Chavale !
Puter Devla le parne vudara
Te shai dikhav kai si me manusha
Pale ka zhav lungone dromendar
Thai ka phirav bakhtale Romensa
A Romalen, A chavalen !
Opre Rroma, si bakht akana
Aven mansa sa lumnyake Roma
O kalo mui thai e kale yakha
Kamav len sar e kale drakha
A Romalen, A chavalen…!
Aven mansa, Çingenecede “benimle gelin” anlamında kullanılır. Bu konuyla ilgili yıllardır yapılan araştırmalar sonucu biriktirilen doküman ve bilgilerin Kham* görmesinin şimdi vaktidir. (*Kham, güneş.)
